Apollo i Marsjasz, Z. Herberta, notatka

   Wiersz stanowi przykład lirycznego „dopowiedzenia” określonej historii źródłowej. Jest nią grecki mit o Apollu i Marsjaszu. Herbert rozpocznie swą liryczną opowieść od momentu, na którym zakończy ją dawny mit – zabieg taki nazywamy reinterpretacją. Bohaterowie wiersza, Apollo i Marsjasz to rywale w nierównym pojedynku na kunszt artystyczny: Apollo jest bogiem, patronem poezji, muzyki, sztuki, zaś Marsjasz reprezentuje świat niższy, właściwie ludzki. Jest sylenem (bożek przyrody, mężczyzna z ogonem, o nogach i uszach konia), który ukochał muzykę, sztukę. Rozstrzygnięcie tego współzawodnictwa może być tylko jedno, zaś kara za pychę Marsjasza, który ośmielił się rywalizować z Apollonem – okrutna. Poniżej obraz Bartolomeo Manfredi - Apollo i Marsjasz.

Apollo symbolizuje sztukę wysoce estetyczną. Jest ona doskonała, pełna harmonii, ale też zimna, wyniosła, obojętna i oddalona od prawdziwego życia. Marsjasz natomiast, w owym „właściwym” pojedynku, staje się reprezentantem sztuki pełnej prawdy o życiu, któremu nieodłącznie towarzyszy cierpienie, ból. Dokładnie odarty ze skóry Marsjasz wykrzykuje prawdę życia. Dlatego, w gruncie rzeczy, to właśnie on wygra pojedynek z Apollonem. Jego dzieło (krzyk cierpienia) poruszy światem, będzie wstrząsem, wskutek którego skamienieje słowik, a drzewo, do którego przywiązany był Marsjasz, osiwieje. 

    Zabieg, w wyniku którego prawdziwe zwycięstwo przyznaje się Marsjaszowi, bierze się z potrzeby oznajmienia, że dawne język i sposób mówienia o świecie wyczerpały swe możliwości. Oto w XX wieku człowiek doświadczył tak straszliwych zbrodni i okrucieństw ze strony drugiego człowieka – że nie da się tego opowiedzieć i ocenić wedle dawnych, klasycznych, uładzonych wzorów.

    Poeta stosuje bardzo powściągliwy, oszczędny sposób wypowiedzi. Nie ulega emocjom, trzyma je w ryzach. Rezygnuje z patosu, dozuje środki wyrazu artystycznego w przemyślany sposób. Wypowiada się chłodno, a mimo to, jego wiersz wywiera ogromne wrażenie.

Wszystkie teksty na tej stronie są mego autorstwa.

Nie zezwalam na ich kopiowanie i publikowanie bez mojej zgody.